By Wadi / MPA
ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း လားရှိုးမြို့ကို စစ်တပ်က အလုံးစုံ ပြန်လည်ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ပြီး ယူနန်တရုတ်နှင့် ကိုးကန့် ၄၀၀ ခန့်ကို အရှင်ဖမ်းမိထားဆိုသည့် သတင်းအမှားများ ဩဂုတ် ၆ ရက်တွင် စစ်ကောင်စီလော်ဘီ တယ်လီဂရမ်ချန်နယ်များ၌ ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။
“Snow Queen” တယ်လီဂရမ်ချန်နယ်က ၂၀၂၄ ဩဂုတ် ၆ ရက်၊ မွန်းလွဲ ၁ နာရီ ၄၃ မိနစ်တွင် “လားရှိုးမြို့ အား တပ်မတော်မှ အလုံးစုံ ပြန်ထိမ်းချုပ်ထားနိုင်ခဲ့ပါပြီ။ ရန်သူ Dbကတော့ ရှင်းလို့ မပြီးသေးပါ။ ရန်သူ အရှင်ဖမ်းမိကတော့ ယူနန်တယုတ်နဲ့ ကိုးကန့်ကောင်တွေ ၄၀၀ ခန့် ဖမ်းမိထားပါတယ်။ လားရှိုးမြို့ထဲမှာ ရန်သူကင်းစင်ပါပြီ” (မူရင်းရေးသားချက်အတိုင်း) ဟု ဆိုကာ ရေးသားဖြန့်ဝေထားခြင်း ဖြစ်သည်။
အဆိုပါ အကြောင်းအရာကို ဩဂုတ် ၈ရက် ညနေ ၅နာရီအထိ ဝင်ရောက်ဖတ်ရှုသူ ၁၅၅၀၀ ကျော်ရှိပြီး Reaction ပေးသူ ၇၇၀ကျော်၊ မှတ်ချက်ရေးသားသူ ၅၀ကျော် ရှိနေသည်။
Snow Queen – https://archive.ph/0UxRK
အဆိုပါသတင်းအမှားကို “အဖိုးလေး” တယ်လီဂရမ်ချန်နယ်က ဆက်လက်ဖြန့်ဝေခဲ့သဖြင့် ပျံ့နှံ့မှုများပြား ခဲ့သည်။
အဖိုးလေး – https://archive.ph/sOnDl
“BO SAW (ဖထီးစော) နှင့် Ye’ Yint Htet ( #yyh )” တယ်လီဂရမ်ချန်နယ်များကလည်း ဩဂုတ် ၆ ရက် တွင် “၆ ရက်မနက် လာရှိုးမှ MNDAA အဖွဲ့ ဆုတ်ခွာစဉ် အရှင် ၄၀၀ ကျော် ဖမ်းဆီးရရှိထားပြီး ရန်သူများ သီပေါဘက်သို့ ချီတက်သွားပါပြီ” (မူရင်းရေးသားချက်အတိုင်း) ဟု ရေးသားဖြန့်ဝေထားသည်။
BO SAW ( ဖထီးစော ) – https://archive.ph/PKVSB
Ye’ Yint Htet ( #yyh ) – https://archive.ph/hB36Y
တယ်လီဂရမ်ချန်နယ်များတွင် ပျံ့နှံ့နေသော သတင်းအမှားအကြောင်းအရာနှင့် ပတ်သက်၍ Myanmar Fact-Checking Network ၏ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်သော MPA က အချက်အလက်စစ်ဆေးကြည့်ရာ သတင်းအမှား ဖြစ်ကြောင်း စိစစ်ဖော်ထုတ်နိုင်ခဲ့သည်။
သတင်းအမှားဖြစ်ကြောင်း သက်သေပြစိစစ်ချက်
တယ်လီဂရမ်ချန်နယ်များတွင် ပျံ့နှံ့နေသော အကြောင်းအရာနှင့် ပတ်သက်၍ အချက်အလက် မှန် မမှန် စစ်ဆေးရန် Google တွင် “လားရှိုးမြို့ အခြေအနေ” ဆိုသည့် Keyword ဖြင့် ရှာဖွေကြည့်ရာ People’s Spring ၊ RFA ၊ သျှမ်းသံတော်ဆင့် နှင့် Shwe Phee Myay News Agency တို့တွင် သတင်းရေးသား ဖော်ပြထားသည်။
သတင်းမီဒီယာများတွင် “MNDAA ဦးဆောင်သော ပူးပေါင်းတပ်များသည် လားရှိုးမြို့ရှိ အရှေ့မြောက် တိုင်း စစ်ဌာနချုပ်အပါအဝင် စစ်စခန်းများကို ဩဂုတ် ၃ ရက်ကတည်းက အပြီးသတ်သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ ကြောင်း၊ လက်ရှိတွင် တိုက်ပွဲများငြိမ်သက်နေပြီး ရပ်ကွက် ( ၃ ) ၊ ရက်ကွက် ( ၄ ) နှင့် ရပ်ကွက် ( ၅ ) အ တွင်း လွတ်လပ်စွာ သွားလာနိုင်ပြီဖြစ်ကြောင်း၊ ဩဂုတ် ၇ ရကက စတင်၍ မည်သည့်မှတ်ပုံတင်ကိုင်ထား သူမဆို လားရှိုးမြို့သို့ ဝင်ထွက်လာနိုင်ပြီဖြစ်ကြောင်း၊ မြို့တွင်းရှိ အလောင်းများကို ကိုးကန့်အဖွဲ့က ဦး ဆောင်၍ ကျန်ရှိနေသောပြည်သူအချိုနှင့် သန့်ရှင်းရေးများလုပ်ဆောင်ပေးနေကြောင်း၊ မြို့တွင်း ဖောက် ထွင်းသူများကိုလည်း MNDAA က ဖမ်းဆီးစစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်နေကြောင်း၊ အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာန ချုပ်တွင် ဖမ်းဆီးရမိထားသည့် စစ်သုံ့ပန်းတပ်မိသားစုဝင်များကို ဩဂုတ် ၆ ရက်ကစပြီး MNDAA အဖွဲ့ က ပြန်လွှတ်ပေးနေကြောင်း” ရေးသားထားသည်။
သတင်းအပြည့်အစုံဖတ်ရန် >>>
People’s Spring – https://shorturl.at/DI7WB
RFA – https://shorturl.at/bpr9m , https://shorturl.at/avnEs
သျှမ်းသံတော်ဆင့် – https://shorturl.at/T7JEs
Shwe Phee Myay News Agency – https://shorturl.at/pyC7u
သုံးသပ်ချက်
သတင်းအချက်အလက်များကို အဆင့်ဆင့် စိစစ်အတည်ပြုရေးသားနေသော သတင်းမီဒီယာများတွင် လားရှိုးမြို့ကို MNDAA က ထိန်းချုပ်ထား၍ မြို့တွင်းအဝင်အထွက်ကို ပြန်လည်ခွင့်ပြုပေးနေပြီး စစ်သုံ့ပန်း မိသားစုဝင်များကိုလည်း ပြန်လွှတ်ပေးနေကြောင်း ရေးသားဖော်ပြထားကြသည်။
“စစ်တပ်က လားရှိုးမြို့ကို ပြန်လည်ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီး ယူနန်တရုတ်နှင့် ကိုးကန့် ၄၀၀ ခန့် ဖမ်းမိထား” ဟူ၍ တယ်လီဂရမ်ချန်နယ်များတွင် ဖြန့်ဝေနေသော အကြောင်းအရာသည် သတင်းအမှားဖြစ်ကြောင်း သိနိုင်သည်။
အဆိုပါ သတင်းအမှားအကြောင်းအရာသည် လှည့်ဖြားမှားယွင်းသော တင်ဆက်ချက် (Misleading Content) သတင်းအမှားအမျိုးအစားဖြစ်သည်။
လက်ရှိ အင်တာနက်အခြေပြု ဆိုရှယ်မီဒီယာများတွင် သတင်းအတု၊ သတင်းအမှားများ ပျံ့နှံ့လျက်ရှိသည်။ သတင်းအကြောင်းအရာတစ်ခုကို တွေ့၊ မြင်၊ ကြား၊ သိလျှင် အလွယ်တကူ လက်ခံ၊ ယုံကြည်၊ မျှဝေခြင်းများအလျင်စလို မပြုလုပ်ရန် လိုအပ်ပါသည်။
ပျံ့နှံ့နေသောအကြောင်းအရာများအား သတင်းမီဒီယာလုပ်ငန်းစဉ်အတိုင်း အဆင့်ဆင့် အတည်ပြုဖော်ပြနေသော သတင်းမီဒီယာများတွင် ရှာဖွေဖတ်ရှုသင့်ပါသည်။
မိမိကိုယ်တိုင် အချက်အလက်မစစ်ဆေးတတ်လျှင် အချက်အလက်စစ်ဆေး ရေးသားနေသော MPA Fact Check သတင်းများကို ဖတ်ရှုရန် တိုက်တွန်းချင်ပါသည်။
MPA က အချက်အလက်စစ်ဆေးထားသော သတင်းများကို ဖတ်ရှုရန်လင့်ခ် – https://www.facebook.com/mmpressphoto
